Еврејскиот културен центар Арије Ливне

Првиот објект од овој тип изграден на Балканот по завршувањето на Втората светска војна, место каде што се обновува еврејскиот живот. Зачувувањето на културната традиција на еврејскиот народ е основна задача, но целта на основачите на Еврејскиот културен центар е да стане место за собирање на интелектуалната елита и уметниците од регионот и пошироко, без оглед на нивната национална и верска припадност.

Во рамките на Еврејскиот културен центар е изградена и синагога, која го носи името на мајката на Арије Ливне, Илона Вајс, која за време на Втората светска војна загинала во логорот Аушвиц. Синагогата, која се наоѓа во Еврејскиот културен центар „Арије Ливне“, е првиот верски објект изграден по седум децении, каде Евреите ќе можат да се посветат на молитва и проучување на...

Првиот објект од овој тип изграден на Балканот по завршувањето на Втората светска војна, место каде што се обновува еврејскиот живот. Зачувувањето на културната традиција на еврејскиот народ е основна задача, но целта на основачите на Еврејскиот културен центар е да стане место за собирање на интелектуалната елита и уметниците од регионот и пошироко, без оглед на нивната национална и верска припадност.

Во рамките на Еврејскиот културен центар е изградена и синагога, која го носи името на мајката на Арије Ливне, Илона Вајс, која за време на Втората светска војна загинала во логорот Аушвиц. Синагогата, која се наоѓа во Еврејскиот културен центар „Арије Ливне“, е првиот верски објект изграден по седум децении, каде Евреите ќе можат да се посветат на молитва и проучување на светите списи, а објектот е отворен и за посетители. Ова е една од двете синагоги на територијата на Република Српска, втората се наоѓа во градот Добој.

Пред Втората светска војна, во градот Бања Лука постоеле четири синагоги, три сефардски и една ашкенаска. Сефардите ја изградиле својата прва синагога од дрвена конструкција во 1870 година. Се наоѓала на левиот брег на реката Црквена, на местото каде што денес е градската пазарна. Осум години подоцна, била целосно запалена од страна на Австроунгарците.

Изградбата на втората сефардска синагога лично ја водел првиот рабин на сефардската заедница, рабин Јосеф Нахмијас. Таа беше изградена кон крајот на 1880 година на улицата Јукиќева, во самиот центар на градот. Во рамките на синагогата се наоѓаше и мелдарот – пониско еврејско училиште, а спроти неа беа еврејската општина и домот на рабинот. Ашкеназите, пак, ја изградиле својата синагога во периодот меѓу 1900 и 1902 година. Била објект со исклучителна убавина, лоциран на Царскиот друм, денешна улица Младен Стојановиќ, каде што се наоѓа зградата на Црвениот крст. Служела сè до Втората светска војна, кога била урната.

Во 1934 година, беше поднесено барање за дозвола за изградба на нова зграда за еврејската општина на улицата Јукиќева, бидејќи постојната била предвидена за рушење. Синагогата почнала забрзано да се гради во 1936 година на истото место каде што се наоѓал стариот храм, бидејќи бројот на членови на сефардската еврејска заедница постојано растел, а старата синагога била премала. Ова беше најзначајниот храм во Бања Лука, кој кон крајот на 1936 година го освети врховниот рабин на Кралството Југославија, Исак Алкалај, заедно со бањалучките рабини Кон и Атијас и со рабинот од Бихаќ.

Во рамките на синагогата беше изграден и еврејскиот културен дом, што создаде единствен архитектонски комплекс. Овој сефардски културен центар со синагога стана место за собирање не само на сефардите, туку и на ашкеназите, кои во него ја препознаа својата надеж за подобро утре.

При сојузничкото бомбардирање на Бања Лука во мај 1944 година, синагогата беше уништена, а дел од културниот дом остана зачуван. По војната, од зградата остана само скелетот.